mijn schrijfwerkplek in Callosa
Ik heb een vlog en een verhaal de wereld ingegooid en dan ga ik altijd weer opnieuw denken over, waar ik mee bezig ben, waar dat thuishoort, wat ik doe. Ik kwam het relationisme tegen als literaire stroming. Toen wist ik het. Wat ik schrijf hoort daar thuis.
Het gaat daar in verhalen niet meer om één individu, een ‘held’ die van alles onderneemt of wie van alles overkomt, waarmee een lezer zich kan identificeren… maar o.i.v. de Joodse filosoof Emmanuel Levinas, gaan moderne schrijvers en filosofen zich steeds meer realiseren dat de mens niet als individu bestaat. Dat onze identiteit, maar ook ons lichaam, wordt gevormd in relatie met anderen en ook met de dingen die ons omringen. Ik heb dat ’gedoe’ van een identiteit opbouwen zelf ook altijd als zeer merkwaardig en mij vreemd ervaren. En bij mij gaat het al helemaal niet om een individu als held.
Er bestaan inmiddels relationele romans, waarin het leven en de identiteit van de personages steeds in relatie met andere mensen en dingen bstaat. Niet één centraal personage vertelt of focaliseert, maar steeds een ander krijgt het woord. Vaak scheppen auteurs een dubbelperspectief door vertellers en personages het woord te laten afstaan, aan e-mails en brieven, tekstflarden, gedichten of berichten van anderen.
Niet alleen door de vorm, ook uit de inhoud van deze verhalen wordt duidelijk dat de mens niet langer het heft in handen heeft. Ze laten zien dat mensen verweven zijn met elkaar, met natuur en technologie. De romans van deze generatie schrijvers zijn verhalen over wat het betekent als relaties en identiteiten niet alleen relatief zijn, maar bovendien meer dan ooit in permanente ‘connectivity’, in een verbondenheid via media in contact staan.
Veranderde identiteit van de mens
Het zijn verhalen waarin het niet meer gaat om het ontwikkelen van authentieke, persoonlijke, eenduidige identiteiten, maar juist om het accepteren van het besef dat we allemaal per definitie gemaakt worden door de media, mensen en dingen die onze omgeving uitmaken, en dat we dus veranderlijke en (gender)fluïde wezens zijn. Hoe gaat een jong (en soms een wat ouder) mens met dat besef om zonder zichzelf te verliezen?
‘Relationisme’ is niet per se een positieve gewaarwording. Wat er voor de controle van de wereld in de plaats komt is ‘affect’, gevoel: het ervaren van jezelf, de ander, de wereld.
https://www.literatuurgeschiedenis.org/21e-eeuw/relationisme